با اعلام تصمیم دونالد ترامپ برای خروج دوباره آمریکا از توافق‌نامه پاریس، نگرانی‌های جدی درباره تاثیر این اقدام بر مبارزه جهانی علیه تغییرات اقلیمی ایجاد شده است. کنفرانس کاپ-۲۹ در باکو، که با هدف تمرکز بر مسائل مالی اقلیمی برگزار شده، اکنون با بحران و ابهام روبرو است.

این اقدام ترامپ موجی از نگرانی و تردید را در میان ۵۰ هزار نماینده، سیاست‌گذار و فعال اقلیمی که در این نشست حضور دارند، برانگیخته است.

ترامپ همچنین احتمال خروج آمریکا از «چارچوب کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل» را مطرح کرده است.

اما با خروج از این کنوانسیون، بازگشت به آن برای آمریکا بسیار دشوار می‌شود، چرا که چنین تصمیمی نیاز به تایید دو سوم اعضای سنا دارد.

ترامپ پیش‌تر نیز بارها به فن‌آوری‌های پاک مانند خودروهای الکتریکی و توربین‌های بادی حمله کرده بود و در سخنان اخیرش وعده داده است که قانون «کاهش تورم» (IRA) را که از سوی جو بایدن، رییس‌جمهوری فعلی آمریکا برای تقویت زیرساخت‌های انرژی پاک تصویب شده، لغو کند.

ترامپ همچنین با تشویق شرکت‌های نفت و گاز برای افزایش حفاری‌ها و تولید انرژی از سوخت‌های فسیلی، هدف خود برای حمایت از این صنایع و کاهش محدودیت‌های زیست‌محیطی را آشکارا اعلام کرده است.

به گفته روزنامه نیویورک تایمز، تیم انتقالی ترامپ حتی در حال برنامه‌ریزی برای تعطیلی دفاتر مرتبط با کاهش آلودگی در تمامی نهادهای دولتی است.

پیامدهای جهانی خروج آمریکا از توافق‌نامه پاریس

آدا یرماک، رییس کمیسیون گذار انرژی، این تصمیم ترامپ را «عقب‌گردی بزرگ» برای تلاش‌های جهانی در مقابله با تغییرات اقلیمی توصیف کرد و گفت: «بدون مشارکت آمریکا، جامعه جهانی در کاهش تغییرات اقلیمی با چالش‌های بیشتری روبرو خواهد شد.»

هورنس بیوی، رییس بخش تحقیقات پایداری در «مورنینگ‌استار ساستینبلتی» بر این باور است که عدم حضور آمریکا در میز مذاکرات اقلیمی به معنای کاهش همبستگی و همکاری بین‌المللی است و می‌تواند توافقات مالی مهم برای کاهش و سازگاری با تغییرات اقلیمی را به خطر بیندازد.

برنامه‌های اقلیمی چین و بریتانیا برای پر کردن جای خالی آمریکا

در این میان، برخی کشورها همچنان به تعهدات اقلیمی خود پایبند هستند.

کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، اعلام کرد که دولت او قصد دارد تا سال ۲۰۳۵ انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را نسبت به سال ۱۹۹۰ به میزان ۸۱ درصد کاهش دهد. او این اقدام را فرصتی بزرگ برای اقتصاد بریتانیا و پیشتازی جهانی در صنعت سبز دانست.

«صنعت سبز» به صنعتی اشاره دارد که با هدف کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی فعالیت و به توسعه پایدار کمک می‌کند. این صنعت از فن‌آوری‌ها و روش‌های تولیدی استفاده می‌کند که کمترین آسیب را به محیط‌زیست وارد می‌کنند و به کاهش مصرف منابع طبیعی، کاهش آلودگی و تولید انرژی‌های تجدیدپذیر توجه ویژه‌ای دارند.

چین نیز با اجرای پروژه‌های سبز در چارچوب «طرح کمربند و جاده» و تعهدات اقلیمی خود، قصد دارد نقش رهبری در مبارزه با تغییرات اقلیمی را حفظ کند.

به گفته کارشناسان، دولت چین با رویکرد علمی و فن‌آوری‌محور خود به اهمیت مقابله با تغییرات اقلیمی باور دارد و علاوه بر حفظ محیط‌زیست، این اقدامات را فرصتی برای بهبود جایگاه جهانی خود می‌داند.

به گفته آدا یرماک سبز کردن طرح کمربند و جاده چین به اندازه هر اقدامی که در غرب انجام می‌شود، اهمیت دارد.

پیامدهای داخلی در آمریکا و چالش برای شرکت‌ها

تصمیم ترامپ برای خروج از توافق‌نامه پاریس پیامدهایی نیز در داخل آمریکا دارد. بسیاری از شرکت‌های بزرگ آمریکایی، از جمله شرکت‌های فعال در حوزه فن‌آوری و انرژی پاک، برنامه‌های گذار اقلیمی خود را بر اساس اهداف توافق‌نامه پاریس تنظیم کرده‌اند.

اندرو بهر، مدیر اجرایی گروه حمایت از سهامداران «از یو ساو»، هشدار داد که خروج از این توافق می‌تواند به این شرکت‌ها دلیلی بدهد که از تعهدات اقلیمی خود صرف‌نظر کنند.

به گفته بهر، دولت جدید ترامپ قصد دارد سیاست‌های ضد اقلیمی را با شدت بیشتری نسبت به دوره اول او اجرا کند و ممکن است تلاش کند تمامی ابعاد دولتی را علیه شرکت‌هایی که به دنبال کاهش تغییرات اقلیمی هستند، بسیج کند.

مقابله با سیاست‌های اقلیمی ترامپ از سوی گروه‌های غیر دولتی

انتظار می‌رود که در صورت خروج آمریکا از توافق‌نامه پاریس، موجی از مقاومت از سوی گروه‌های غیر دولتی، ایالت‌ها و شرکت‌ها علیه این سیاست‌ها شکل بگیرد.

آن کلی، نایب‌رییس انجمن سرمایه‌گذاری پایدار کِرِس، گفت: همانند آنچه در سال ۲۰۱۷ رخ داد احتمالا شاهد بازگشت جنبش «ما همچنان در توافق‌نامه هستیم» خواهیم بود.

این بار اما جنبش گسترده‌تر و قوی‌تر خواهد بود و نه تنها شرکت‌ها، بلکه شهرها و ایالت‌ها نیز به آن ملحق خواهند شد.

افزایش بحران‌های زیست‌محیطی و واکنش بازار به سیاست‌های اقلیمی

با وجود تصمیم ترامپ، فشارهای ناشی از بحران‌های زیست‌محیطی و تقاضای بازار برای انرژی‌های پاک، همچنان باعث ادامه سرمایه‌گذاری در فن‌آوری‌های سبز خواهد شد.

افزایش بلایای طبیعی همچون طوفان‌ها و آتش‌سوزی‌ها، به مردم و سیاست‌مداران یادآوری می‌کند که تغییرات اقلیمی موضوعی است که باید جدی گرفته شود.

به گفته لیسا ونهالا، استاد علوم سیاسی دانشگاه کالج لندن، با خروج آمریکا از توافق‌های جهانی مثل کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل، کشور در حالی که با اقتصاد جهانی پیوند خورده است، عملا از یک گفتمان جهانی خارج می‌شود.

موضع شرکت‌های بزرگ نفتی آمریکا

برخی شرکت‌های بزرگ نفتی مانند «اکسون‌موبیل» خواستار باقی‌ماندن آمریکا در توافق‌نامه پاریس شده‌اند.

به گفته دارن وودز، مدیرعامل این شرکت، حضور در این توافق‌نامه به آمریکا اجازه می‌دهد تا سیاست‌های منطقی برای کاهش کربن را در سطح جهانی دنبال کند. او گفت: «راه تاثیرگذاری، مشارکت است نه خروج.»