ترکیه و پ‌ک‌ک؛ مسیر دشوار آینده پس از انحلال حزب کارگران کردستان
خبرگزاری رویترز در گزارشی تحلیلی به بررسی وضعیت ترکیه پس از اعلام انحلال حزب کارگردان کردستان، پ‌ک‌ک، نوشت ترکیه در حال آغاز مسیری پرخطر برای اجرای تصمیم گروه مسلح پ‌ک‌ک است؛ مسیری که با موانعی در کشورهای همسایه، عراق و سوریه، همراه است.
به‌نوشته رویترز، بر اساس برنامه‌هایی که به رسانه‌های حامی دولت آنکارا درز کرده، هزاران نیروی مسلح پ‌ک‌ک که در شمال عراق مستقر هستند، قرار است سلاح‌های خود را در نقاط مختلف این منطقه زمین بگذارند و بسیاری از آنان سپس به خاک ترکیه، که عضو ناتو است، بازگردند.
با این حال، دولت رجب طیب اردوغان با فشارهایی برای برداشتن گام بعدی در مسیر ظریف و پیچیده‌ای که همه طرف‌ها از آن به‌عنوان فرصتی برای صلح احتمالی یاد می‌کنند، روبه‌روست؛ مسیری که ممکن است به پایان درگیری مرگباری منجر شود که از سال ۱۹۸۴ تاکنون بیش از ۴۰ هزار قربانی برجای گذاشته است.
مقام‌های ترک از اظهار نظر درباره نحوه اجرای این روند خودداری کرده‌اند.
انتظار کردها
پ‌ک‌ک و حزب دموکراتیک خلق‌ها (حزب دِم)، سومین حزب بزرگ پارلمان ترکیه، از آنکارا انتظار دارند پیش از تحویل سلاح‌ها، به مطالبات سیاسی کردها پاسخ دهد.
اردوغان، شامگاه دوشنبه ۲۱ اردیبهشت، پس از جلسه کابینه اعلام کرد که تصمیم پ‌ک‌ک برای خلع سلاح باید شامل نیروهای کرد مورد حمایت آمریکا در شمال شرق سوریه نیز بشود؛ گروهی که آنکارا آنها را شاخه‌ای از پ‌ک‌ک می‌داند.
در سوریه، مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای کرد، تصمیم پ‌ک‌ک را «قابل احترام» توصیف کرد و آن را «گامی برای آغاز روندی سیاسی و صلح‌آمیز جدید در منطقه» دانست، هرچند اشاره‌ای به اقداماتی مشخص نکرد. او پیش‌تر نیز گفته بود این تصمیم شامل «نیروهای دموکراتیک سوریه» (SDF) نمی‌شود؛ نیروهایی که پس از سقوط بشار اسد در دسامبر، با دولت سوریه توافق کرده‌اند که بخشی از نهادهای رسمی آن کشور شوند.
سفارت آمریکا در آنکارا اعلام کرد مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، در تماس تلفنی با هاکان فیدان همتای ترک خود، این اقدام پ‌ک‌ک را «نقطه عطفی» خوانده و حمایت خود از ترکیه را اعلام کرده است.
در حالی که واشینگتن و آنکارا هر دو پ‌ک‌ک را یک گروه تروریستی می‌دانند، اتحاد آمریکا با نیروهای کرد سوریه که ترکیه آنها را شاخه‌ای از پ‌ک‌ک می‌داند، روابط دوجانبه را تیره کرده است.
هارون آرماگان، معاون روابط خارجی حزب عدالت و توسعه، در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز گفت: «اگر در سال ۲۰۱۴ آمریکا بدون قید و شرط از پ‌ک‌ک تسلیحاتی حمایت نمی‌کرد، آن روند صلح پیشین می‌توانست به نتیجه برسد و این گروه شاید همان موقع سلاح زمین می‌گذاشت.»
نیروهای دموکراتیک سوریه شریک اصلی آمریکا در جنگ علیه داعش در سوریه بوده‌اند. مقام‌های آمریکایی در گذشته میان نیروهای کرد سوریه و پ‌ک‌ک تمایز قائل شده و گفته‌اند که روابط واشینگتن با کردهای سوریه صرفا تاکتیکی و برای مبارزه با تروریسم است.
سلاح‌ها، عفو و بازگشت
پ‌ک‌ک فعالیت مسلحانه خود را با هدف تاسیس یک دولت مستقل کرد آغاز کرد، اما در سال‌های اخیر، با عقب‌نشینی به عمق خاک عراق، خواستار حقوق بیشتر برای کردها و خودمختاری محدود در ترکیه شده است.
انتظار می‌رود دولت بغداد و مقامات منطقه کردستان عراق نقش ناظری در روند خلع سلاح ایفا کنند و با سازمان اطلاعات ترکیه (میت) همکاری کنند.
وزارت امور خارجه عراق در بیانیه‌ای از تصمیم پ‌ک‌ک استقبال کرد و آن را «گامی مثبت و مهم» برای ثبات منطقه دانست؛ بیانیه‌ای که ظاهرا به حضور نظامی دیرینه ترکیه در عراق برای مقابله با پ‌ک‌ک نیز اشاره داشت.
در این بیانیه آمده است: «این فرصت مناسبی برای بازنگری در بهانه‌ها و توجیهاتی است که مدت‌هاست از آنها برای توجیه حضور نیروهای خارجی در خاک عراق استفاده می‌شود.»
رسانه‌های ترکیه گزارش داده‌اند که اعضای پ‌ک‌ک پس از پایین آمدن از کوه‌های عراق، سلاح‌های خود را در مناطق سلیمانیه، اربیل و دهوک تحویل خواهند داد.
به گفته این رسانه‌ها، هدف آن است که روند خلع سلاح تا تابستان به پایان برسد و سپس حدود دو تا چهار هزار نفر از اعضای پ‌ک‌ک که سابقه کیفری در ترکیه ندارند، به‌تدریج به کشور بازگردند و بقیه نیز ممکن است به کشورهای ثالث منتقل شوند.
یک ستون‌نویس نزدیک به دولت در روزنامه «حریت» نوشته است که حدود ۶۰ درصد نیروهای پ‌ک‌ک در عراق مرتکب جرمی در ترکیه نشده‌اند، اما ۳۰ نفر از رهبران اصلی این گروه تحت تعقیب قضایی هستند.
مقام‌های ترکیه‌ای از اظهارنظر در این‌باره خودداری کرده‌اند.
تصمیم پ‌ک‌ک برای خلع سلاح، در پی برگزاری کنگره‌ای اتخاذ شده که در پاسخ به فراخوان فوریه‌ای عبدالله اوجالان، رهبر زندانی این گروه، برگزار شده است. اوجالان از سال ۱۹۹۹ در جزیره‌ای در جنوب استانبول زندانی است. پ‌ک‌ک دوشنبه اعلام کرد که او مدیریت این روند را بر عهده خواهد داشت.